وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر چیست؟

در این مقاله به طور کامل با وسیع کننده کام ، زمینه های  مورد استفاده، بهترین سن استفاده از آن، مزایا و معایب و نکات دیگر آشنا خواهید شد در ادامه با ما همراه باشید.

وسیع کننده کام چیست؟

اول از همه باید بدانید که منظور از پالاتال همان سقف دهان یا کام شما است. و یک پالاتال اکسپندر (Palatal expander) یا همان وسیع کننده به دستگاهی گفته میشود که سقف دهان شما را وسیع و پهن  تر از آنچه که هست میکند.

برخی از افراد (معمولا بچه ها) بنا به دلایلی سقف دهان کوچکی دارند که منجر به بروز انواع ناهنجاری های فکی (Malocclusion) میشود. ناهنجاری های فکی نیز خودشان باعث بروز مشکلاتی مثل دشواری در تکلم و جویدن و زشت شدن ظاهر افراد میشوند. متخصصان ارتودنسی با کمک یک پالاتال اکسپندر یا وسیع کننده کام کاری میکنند که این مشکلات حل شده و یا دیگر به وجود نیایند.

از این وسیله معمولا پیش از سن بلوغ و در زمانی که هنوز فک ها و سقف دهان به طور کامل  رشد نکرده اند استفاده میشود تا به تدریج باعث پهن شدن کام دهان شوند.

چه زمانی به یک وسیع کننده ارتودنسی نیاز دارید؟

معمولا در سه وضعیت یا شرایط مختلف متخصصان ارتودنسی ترجیح میدهند برای برطرف کردن و یا اصلاح ناهنجاری فکی و دهانی از پالاتال اکسپندرها استفاده کنند.

موقعیت اول: کراس بایت

زمانی است که شخص کراس بایت خفیف تا شدید دارد. یعنی زمانی که فک های بالا و پایین با هم هم تراز نیستند و باعث میشود دندان های جلویی یکی از فک ها، دندان های جلویی دیگری را بپوشاند.

موقعیت دوم: کراودینگ دندان

زمانی که ازدحام دندان ها در دهان زیاد است یا به اصطلاح دهان شلوغ است یا کراودینگ وجود دارد. این اتفاق زمانی رخ میدهد که فک ها کوچک است یا دندان ها بزرگند و وقتی جوانه میزنند فضای کافی برای قرار گیری ندارند. بنابراین دندان ها هر کدام به یک سمت متمایل میشوند. اگر کودکی فک کوچک داشته باشد، یک متخصص ارتودنسی خوب میتواند با کمک وسیع کننده کام کاری کند که تا قبل از رویش دندان دائمی فضای کافی برای آن ها ایجاد شود.

موقعیت سوم: دندان نهفته

زمانی که دندان نهفته وجود داشته باشد و بنا به دلایلی نتواند جوانه بزن نیز مشکلاتی برای شخص به وجود خواهد آمد. متخصص ارتودنسی میتواند با کمک  پالاتال اکسپندرها فضای لازم برای دندان های نهفته ایجاد کند تا بدون در آوردن و کشیدن دندان مشکل را حل کند.

بهترین سن برای استفاده از وسیع کننده کام چیست؟

استفاده از پالاتال اکسپندرها  تنها در یک دوره زمانی خاص قابل توجیه است و بعد از آن سخت بتوان با کمک آن ها مشکلات ذکر شده در این مقاله را برطرف کرد. این دوره زمانی خاص، زمانی است که کودک هنوز به بلوغ فیزیکی کامل نرسیده و فک های بالا  پایینش در حال رشد هستند.

برای همین اگر بخواهیم یک دوره زمانی طلایی برای استفاده ار وسیع کننده های ارتودنسی را به شما معرفی کنیم خواهیم گفت بهترین سن برای دختران ۱۲ تا ۱۳ سالگی است و برای پسران نیز ۱۳ تا ۱۴ سالگی است. برای بچه های بزرگتر از این می توان از گسترش دهنده کام استفاده کرد، اما اینکار تقریباً دیگر مؤثر نیست.

نکته مهم این است که اگر مشکلات کراس بایت، ازدحام و یا نهفتگی دندان ها در این سنین حل نشود بعدها مشکلات دیگری برای شخص به وجود می آید که درمان و اصلاح آن ها نیازمند زمان و هزینه بیشتری خواهد بود.

وسیع کننده ارتودنسی چگونه کار میکند؟

برخلاف تصور خیلی از مردم که فکر میکنند وسیع کننده های گام تنها برای سقف دهان مورد استفاده قرار میگیرند، این دستگاه ها میتوانند برای فک پایین نیز استفاده شوند. بر همین اساس ما کلا دو نوع اکسپندر ارتودنسی داریم:

اکسپندر فک پایین

هنگامی که تنها دندانهای فک پایین دچار ازدحام و شلوغی هستند، متخصص ارتودنسی می تواند از یک اکسپندر ارتودنسی مخصوص فک پایین برای برطرف کردن مشکل ازدحام استفاده کند. با این حال، اکسپندر فک پایین در واقع فک را پهن نمی کند بلکه قوس فک تحتانی را بسط میدهد. اکسپندر فک پایین میتواند دندان هایی که به سمت داخل رفته اند و یا کج شده اند را صاف میکند.

اکسپندر فک بالا

ویسع کننده کام فک بالا همانطور که پیشتر هم گفتیم، فک بالا و کام دهان که شامل دو بخش استخوانی و غضروفی است را پهن میکند. اکسپندها شاید بتوانند باعث ایجاد فاصله قابل توجه در بین برخی از دندان ها شوند اما جای نگرانی وجود ندارد زیرا متخصص ارتودنسی با کمک نگهدارنده ها و ریتینرها اقدام به نزدیک کردن دندان ها میکند.

آیا پالاتال اکسپندر درد دارد؟

در ابتدای نصب و استفاده، ممکن است کمی درد و ناراحتی تجربه کنید. احتمالا به سقف دهان، لثه ها، دندان ها و مفاصل فک فشار وارد شود و همین باعث درد شود. البته خیلی زود و به محض اینکه کودک به آن عادت کرد درد  ناراحتی کاهش یافته و از بین میرود.

معایب پالاتال اکسپندر چیست؟

هرچند که وسیع کننده کام فواید زیادی دارد و برای اصلاح مشکلات خاص دندان استفاده میشود اما در کنار آن فواید برخی عوارض نیز دارد. رایجترین عوارض اکسپندرهای ارتودنسی عبارت است از:

• سردرد
• دشواری در صحبت کردن
• افزایش تولید بزاق دهان
• ایجاد فاصله بین دندان ها
• گیر کردن ذرات ریز مواد غذایی در اطراف دستگاه

پاسخ به سوالات رایج درباره وسیع کننده کام

در ادامه به رایجترین سوالاتی که در باره پالاتال اکسپندرها پرسیده میشود پاسخ داده شده است.

مدت زمان استفاده از اکسپندر ارتودنسی چقدر است؟

به طور معمول مدت زمان استفاده از این دستگاه های ارتودنسی ۱ تا ۳ هفته است. اما بسته به موقعیت و شدت مشکل کودک میتوان تا ۶ ماه و یا حتی بیشتر اکسپندر استفاده کرد.

آیا باید حین استفاده از این دستگاه ارتودنسی غذاهای خاصی بخوریم؟

کودک در حین استفاده از این دستگاه ها باید از خوردن از غذاها و شیرینیجات چسبناک و سفت و سخت خودداری کند. این موارد میتواند شامل پاپ کورن، یخ، چیپس، آبنبات و … باشد.

قیمت وسیع کننده کام چقدر است؟

هزینه پالاتال اکسپندرها بستگی به جایی دارد که شما در آن زندگی می کنید و اینکه به کدام متخصص ارتودنسی مراجعه میکنید. اما، به طور کلی، هزینه درمان با  این دستگاه ها به طور میانگین بین ۲ تا ۳ هزار دلار است. (هزینه ها در ایران متفاوت است و خیلی کمتر است). و خوشبختانه ، بیمه معمولاً هزینه را تحت پوشش قرار می دهد زیرا استفاده از این دستگاه معمولاً یک درمان لازم برای سلامتی دهان است و هیچ جنبه زیبایی ندارد.

چگونه با وجود یک پالاتال اکسپندر بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کنیم؟

هر زمان که شما یک دستگاه ارتودنسی در دهان خود داشته باشید ، احتمال رشد باکتری ها بیشتر خواهد شد زیرا تمیز کردن دهان و دندان با کمک این دستگاه ها دشوار است و شاید همه با دقت اینکار را انجام ندهند. برای رعایت و حفظ بهداشت دهان و دندان خود حتما به موقع مسواک بزنید، مواد غذایی نرم بخورید و به طور مرتب به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنید.